Tìm hiểu về mâu thuẫn trong triết học - Nguồn gốc vận động

Khái niệm mâu thuẫn trong triết học

Trong triết học, mâu thuẫn được hiểu là mối quan h* giữa các yếu tố hoặc khái niệm đối lập, xung đột nhau trong cùng một sự vật, hiện tượng. Mâu thuẫn bao gồm hai mặt đối lập, đồng thời cũng thống nhất biện chứng với nhau.

Mâu thuẫn không phải là sự xung đột đơn giản giữa các yếu tố trái ngược. Nó là sự vận động, sự đấu tranh giữa các mặt đối lập, tạo ra sự thống nhất mới ở mức độ cao hơn. Mâu thuẫn chính là nguồn gốc của sự vận động, phát triển của vạn vật trong thế giới khách quan.

Vai trò của mâu thuẫn trong triết học

Mâu thuẫn đóng vai trò rất quan trọng trong triết học, đặc biệt là trong quan niệm biện chứng duy vật:

Mâu thuẫn là động lực của sự vận động và phát triển

Mâu thuẫn là nguyên nhân sâu xa của sự vận động, phát triển của vạn vật. Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập trong mâu thuẫn là nguồn gốc của sự thay đổi và tiến bộ trong thế giới tự nhiên cũng như xã hội.

Giải quyết mâu thuẫn bằng cách phân giải hoặc khắc phục mâu thuẫn là động lực dẫn đến sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng. Khi mâu thuẫn được giải quyết, sự vật sẽ chuyển sang một giai đoạn mới, cao hơn trong quá trình phát triển của nó.

Mâu thuẫn thể hiện tính thống nhất và đấu tranh đối lập

Trong mâu thuẫn, hai mặt đối lập không chỉ xung đột với nhau mà còn thống nhất biện chứng với nhau. Hai mặt đối lập vừa đấu tranh, vừa thống nhất trong một sự vật, hiện tượng. Chính sự thống nhất và đấu tranh này tạo ra sự vận động và phát triển của sự vật.

Ví dụ, trong xã hội, có mâu thuẫn giữa giai cấp bóc lột và giai cấp bị bóc lột. Hai giai cấp này xung đột, đấu tranh với nhau, nhưng cũng thống nhất trong mối quan h* sản xuất của xã hội. Sự đấu tranh và thống nhất này dẫn đến sự vận động, phát triển của xã hội.

Mâu thuẫn là nội dung cơ bản của phép biện chứng duy vật

Phép biện chứng duy vật là một trong những phạm trù cơ bản của triết học Mác-Lênin. Mâu thuẫn là nội dung cơ bản của phép biện chứng duy vật, là cơ sở lý luận để nhận thức và giải quyết các mâu thuẫn trong thực tiễn.

Phép biện chứng duy vật giúp chúng ta nhận thức được tính chất đầy đủ, phức tạp, và đối lập của các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan. Từ đó, chúng ta có thể phân tích, nhận diện và giải quyết các mâu thuẫn một cách khoa học.

Các loại mâu thuẫn trong triết học

Trong triết học, có thể phân loại các mâu thuẫn thành các loại chính sau:

Mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản

Mâu thuẫn cơ bản là mâu thuẫn chủ yếu, quyết định bản chất của sự vật, hiện tượng. Mâu thuẫn không cơ bản là mâu thuẫn phụ thuộc, ít quan trọng hơn so với mâu thuẫn cơ bản.

Ví dụ, trong xã hội tư bản, mâu thuẫn cơ bản là mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản. Các mâu thuẫn khác như mâu thuẫn giữa các nước tư bản, giữa các nhóm tư bản, v.v. là mâu thuẫn không cơ bản.

Mâu thuẫn đối kháng và mâu thuẫn không đối kháng

Mâu thuẫn đối kháng là mâu thuẫn giữa các lực lượng hoàn toàn trái ngược, đấu tranh loại trừ lẫn nhau. Mâu thuẫn không đối kháng là mâu thuẫn giữa các lực lượng chưa hoàn toàn trái ngược, vẫn có thể thống nhất và thỏa hiệp với nhau.

Ví dụ, mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản là mâu thuẫn đối kháng. Mâu thuẫn giữa các nước tư bản là mâu thuẫn không đối kháng.

Mâu thuẫn nội tại và mâu thuẫn ngoại tại

Mâu thuẫn nội tại là mâu thuẫn giữa các yếu tố bên trong của một sự vật, hiện tượng. Mâu thuẫn ngoại tại là mâu thuẫn giữa một sự vật, hiện tượng với các yếu tố bên ngoài.

Ví dụ, mâu thuẫn giữa các giai cấp trong xã hội là mâu thuẫn nội tại. Mâu thuẫn giữa con người và thiên nhiên là mâu thuẫn ngoại tại.

Nhận thức và giải quyết mâu thuẫn

Để nhận thức và giải quyết các mâu thuẫn, chúng ta cần áp dụng các nguyên tắc của phép biện chứng duy vật:

Nhận thức toàn diện và khách quan các mặt của mâu thuẫn

Để hiểu rõ một mâu thuẫn, chúng ta cần nhận thức toàn diện và khách quan cả hai mặt đối lập của mâu thuẫn đó. Không được thiên lệch, chỉ nhìn một mặt của mâu thuẫn.

Chúng ta cần khảo sát, phân tích các mối quan h* giữa các mặt đối lập, tính chất, vai trò và điều kiện tồn tại của chúng. Từ đó, chúng ta sẽ có cái nhìn toàn diện và khách quan về mâu thuẫn.

Xác định mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản

Trong quá trình nhận thức mâu thuẫn, chúng ta cần xác định rõ mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản. Điều này giúp chúng ta tập trung giải quyết đúng mâu thuẫn chính yếu, quyết định bản chất của sự vật, hiện tượng.

Giải quyết mâu thuẫn cơ bản sẽ dẫn đến sự thay đổi cơ bản, tiến bộ của sự vật, hiện tượng. Giải quyết mâu thuẫn không cơ bản chỉ mang lại sự thay đổi nhỏ, không đáng kể.

Giải quyết mâu thuẫn bằng cách phân giải hoặc khắc phục

Có hai cách chính để giải quyết mâu thuẫn: phân giải và khắc phục.

Phân giải mâu thuẫn là tách rời các mặt đối lập ra khỏi nhau, giúp mâu thuẫn không tồn tại nữa. Ví dụ, đưa các giai cấp đối lập ra khỏi mối quan h* sản xuất sẽ giải quyết mâu thuẫn giai cấp.

Khắc phục mâu thuẫn là xóa bỏ hoặc giảm bớt sự đối lập giữa các mặt, tạo ra sự thống nhất ở mức độ cao hơn. Ví dụ, hòa giải các bên trong xung đột để giảm bớt sự đối lập giữa họ.

Nhận thức tính chất không tuyến tính của quá trình giải quyết mâu thuẫn

Quá trình giải quyết mâu thuẫn không phải là quá trình đơn giản, tuyến tính. Mâu thuẫn có thể tạm thời được giải quyết, nhưng sau đó lại có thể nảy sinh ở dạng khác, ở mức độ cao hơn.

Vì vậy, chúng ta cần nhận thức rằng giải quyết mâu thuẫn là một quá trình lâu dài, phức tạp. Chúng ta cần liên tục theo dõi, phân tích và giải quyết các mâu thuẫn mới nảy sinh trong quá trình phát triển của sự vật, hiện tượng.

Kết luận

Mâu thuẫn là một khái niệm cốt lõi trong triết học, đặc biệt là trong quan niệm biện chứng duy vật. Mâu thuẫn là nguồn gốc của sự vận động, phát triển của vạn vật trong thế giới khách quan.

Nhận thức và giải quyết các mâu thuẫn là một vấn đề hết sức quan trọng trong việc nghiên cứu và thực hành triết học. Chúng ta cần áp dụng các nguyên tắc của phép biện chứng duy vật để hiểu rõ bản chất của các mâu thuẫn và tìm ra giải pháp giải quyết chúng.

Chỉ khi nhận thức và giải quyết đúng đắn các mâu thuẫn, chúng ta mới có thể thực sự hiểu và thay đổi thế giới xung quanh một cách khoa học và tiến bộ.

Các bạn có thể tham khảo thêm nguồn khác: