Phân tích bài Đất nước - Soạn văn 12

Bài thơ Đất Nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm là một trong những tác phẩm quen thuộc được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 12. Vậy nên để tìm hiểu sâu sắc về tác phẩm văn học này, các em học sinh cần phải nắm chắc cách soạn bài Đất Nước chi tiết và hiệu quả nhất.

1.1. Giới thiệu về tác giả Nguyễn Khoa Điềm

Nguyễn Khoa Điềm (1941-2009) là một nhà thơ Việt Nam tiêu biểu cho thế hệ thơ mới bắt đầu nổi lên vào những năm 60 của thế kỷ XX.

Ông qua đời ngày 5/1/2009 tại Hà Nội, thọ 68 tuổi.

1.2. Bối cảnh ra đời bài thơ

Bài thơ Đất Nước được sáng tác và công bố lần đầu năm 1966, khi tác giả 25 tuổi.

Thời điểm này, miền Bắc đang trong giai đoạn khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội sau những năm tháng khó khăn của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước; Đất nước thống nhất đang trở thành khát vọng của toàn dân tộc.

Bài thơ Đất Nước gồm 6 đoạn, với 2 câu mỗi đoạn, tất cả là 12 câu thơ. Toàn bài thiên về thể thơ lục bát truyền thống, vần điệu dồn dập, sôi nổi.

Mô tả hình ảnh quê hương đất nước yên bình, ấm no sau khi đã qua bao nhiêu năm chinh chiến, lập chiến khu, di cư... Nổi bật là câu thơ:

“Nhìn đâu cũng thấy mùa vàng lúa xanh.”

Khắc họa nỗi nhớ quê hương, đất nước của những người con phương xa khi “mới ra đi làm ăn”. Ai cũng khát khao sớm được trở về,

Quê hương luôn là tình cảm thiêng liêng sâu sắc nhất của mỗi người.

Miêu tả cảnh mẹ già ngóng trông con thơ dại.

Mẹ trông ngóng từng bóng người trở về, lại phải nuốt nước mắt vì không thấy bóng con trong số đó.

Khắc họa tình cảm yêu quý quê hương sâu sắc của những người con phương xa.

Ngày tháng càng dài đi, nỗi nhớ thương lại càng lớn. Có người đã quên cả tên mình, nhưng không thể quên tên quê hương đất nước.

Nêu lên chí hướng của tuổi trẻ Việt Nam hiện nay.

Đó là ngày đêm phấn đấu, lao động để xây dựng đất nước ngày càng “đàng hoàng hơn” - một cụm từ rất giản dị nhưng thấm đẫm tình cảm.

Khẳng định lại khát vọng của cả dân tộc là có một đất nước “độc lập, thống nhất và to đẹp”.

Đấy chính là tâm huyết, là hoài bão của biết bao thế hệ người Việt Nam.

3.1. Phân tích các biện pháp tu từ

Trong bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm, có sử dụng một số biện pháp tu từ tiêu biểu như:

• Nhân hóa: “mẹ già ngóng trông”, “quê hương nhớ”, “non sông gọi đò”...
• Điệp từ: “ngóng trông”, “ngày đêm”, “quên mất”...
• Điệp ngữ: “Mưa rơi rơi mãi không dứt”

Những biện pháp tu từ trên đã góp phần thể hiện sinh động cảnh vật, tâm trạng nhân vật và tăng sức biểu cảm cho ngôn từ thơ ca.

3.2. Chủ đề bài thơ

Chủ đề chính của bài thơ Đất Nước là:

Khắc họa tình yêu quê hương đất nước thiêng liêng, sâu sắc của người Việt; cùng khát vọng độc lập, thống nhất, xây dựng đất nước cường thịnh của cả dân tộc.

Từ nội dung và chủ đề bài thơ Đất Nước, người đọc có thể rút ra một số bài học nhân sinh ý nghĩa:

• Yêu quý và gìn giữ quê hương đất nước là trách nhiệm, là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi người dân.
• Cần nỗ lực lao động, cống hiến để xây dựng quê hương đất nước ngày càng giàu mạnh.
• Đoàn kết, thương yêu đùm bọc lẫn nhau trong cộng đồng dân tộc Việt Nam.

Đó là những chân lý sâu sắc, những bài học nhân văn quan trọng mà bất cứ ai cũng cần ghi nhớ.

Theo cá nhân tôi, Đất Nước là một bài thơ hay, ý nghĩa. Bài thơ đã khắc họa tinh tế tâm trạng, tình cảm, khát vọng của biết bao tấm lòng Việt với quê hương đất nước. Ngôn từ giản dị nhưng chan chứa tình yêu thương sâu đậm.

Đọc bài thơ, tôi cảm nhận được tình cảm quê hương thiêng liêng ấy đang sống mãi trong tâm hồn người Việt. Dù có đi đâu, làm gì thì lòng vẫn hướng về quê nhà - nơi “có mẹ già ngóng trông”, “có cha già lần chuỗi”.

Hy vọng sau này bản thân tôi cũng sẽ tiếp tục phấn đấu, cống hiến cho quê hương, đất nước, góp phần xây dựng một Việt Nam “độc lập, thống nhất và to đẹp”.

Tìm hiểu & tham khảo về Soạn Bài đất Nước Lớp 12